اهنمای جامع فرآیند Check / Review / Authorize در محیط داده مشترک (CDE) — بر اساس ISO 19650

سپتامبر 4, 2025
ارسال شده توسط
اخبار BIM

راهنمای حرفه‌ای فرآیند Check/Review/Authorize در محیط داده مشترک (CDE)

مرجع جامع برای مدیران BIM، معماران اطلاعات و تیم‌های فنی جهت پیاده‌سازی استاندارد بین‌المللی کنترل کیفیت و انتشار اطلاعات در پروژه‌های عمرانی

مناسب برای
BIM Modeler
مناسب برای
BIM Coordinator
مناسب برای
BIM Manager
مناسب برای
Project Manager
1

مقدمه و ضرورت استاندارد

نقش حیاتی فرآیندهای کنترل کیفیت در مدیریت اطلاعات پروژه‌های BIM پیچیده

در محیط پروژه‌های عمرانی امروز، حجم و پیچیدگی اطلاعات به‌گونه‌ای است که بدون وجود سیستم‌های منظم کنترل کیفیت، ریسک انتشار داده‌های نادرست، ناکامل یا متناقض به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. استاندارد ISO 19650-2:2018 با تعریف سه مرحله حیاتی Check، Review و Authorize چارچوب منسجمی برای تضمین کیفیت و قابلیت اتکای اطلاعات ارائه می‌دهد.

اهداف کلیدی این راهنما:

  • شفافیت کامل: تعریف دقیق مسئولیت‌ها و نقش هر ذینفع در فرآیند
  • استانداردسازی: ایجاد رویه‌های یکپارچه قابل تکرار در تمام پروژه‌ها
  • کنترل ریسک: شناسایی و کاهش نقاط آسیب‌پذیر در جریان اطلاعات
  • قابلیت ممیزی: ایجاد مسیر قابل ردیابی برای تمام تصمیمات و تغییرات
  • انطباق قانونی: تضمین رعایت الزامات قراردادی و قانونی
2

چارچوب محیط داده مشترک (CDE)

ساختار اطلاعات و مدیریت چرخه حیات داده در پروژه‌های BIM

📖 تعریف CDE

محیط داده مشترک (Common Data Environment) عبارت است از منبع واحد اطلاعات برای جمع‌آوری، مدیریت و انتشار اسناد، مدل‌ها و سایر اطلاعات مشترک برای تمام اعضای تیم پروژه — ISO 19650-1:2018.

حالت‌های اطلاعات در CDE:

1
Work in Progress

توسعه و اصلاح اطلاعات توسط تیم تولیدکننده

خصوصی
2
Shared

اشتراک‌گذاری بین تیم‌ها برای هماهنگی و فدراسیون

محدود
3
Published

انتشار رسمی برای اجرا و تصمیم‌گیری

عمومی
4
Archive

بایگانی برای حفظ سوابق و ممیزی

تاریخی

معیارهای کنترل انتقال بین حالت‌ها:

مسیر انتقال معیارهای کلیدی مسئول تایید مدارک الزامی زمان متوسط
WIP → Shared
انتقال به اشتراک‌گذاری 		• کنترل 4C (تکمیل، صحت، سازگاری، انطباق)
• تست QA چک‌لیست
• تأیید فرمت‌بندی و نام‌گذاری
• بررسی Reference Files 		Task Team Leader
+ Quality Controller 		• Internal Transmittal
• QA Report
• Change Log
• Export Test Results 		2-3 روز کاری
Shared → Published
انتشار رسمی 		• بررسی فدراسیون مدل‌ها
• Clash Detection & Resolution
• انطباق کامل BEP/EIR
• تأیید هماهنگی بین‌رشته‌ای 		Lead Appointed Party
+ Information Manager 		• Coordination Review Report
• BCF Issues List
• Federation Model
• Clash Matrix 		5-7 روز کاری
Published → Archive
بایگانی پروژه 		• تکمیل پروژه/فاز
• انتقال مالکیت به کارفرما
• تأیید Asset Information
• حفظ Legal Records 		Appointing Party
+ Asset Manager 		• Asset Information Model
• COBie Deliverables
• O&M Documentation
• Legal Certificates 		پس از Handover
3
✅ مرحله اول — CHECK

فرآیند کنترل اولیه (Check)

تضمین کیفیت فنی و انطباق پایه اطلاعات قبل از اشتراک‌گذاری

مسئولیت اصلی: Task Team / Discipline Lead

انجام کنترل‌های فنی داخلی و تضمین رعایت استانداردهای پروژه

معیارهای 4C (چهار رکن کیفیت):

  • Completeness (تکمیل): بررسی وجود تمام عناصر مورد نیاز شامل Views، Sheets، Schedules، Details، Specifications و متادیتای ضروری طبق TIDP
  • Correctness (صحت): اعتبارسنجی ابعاد، مختصات، یونیت‌ها، محاسبات و اجرای صحیح Rule-based Checking با استفاده از ابزارهای Model Checker
  • Consistency (سازگاری): یکپارچگی نام‌گذاری، کدبندی، لایه‌بندی، Family/Type Parameters، Workset Organization و Template Standards
  • Compliance (انطباق): رعایت کامل EIR، BEP، TIDP، Project Standards، فرمت‌های مصوب (IFC، RVT، DWG) و الزامات Export/Import
    • ⚠️ نکات حیاتی Check
    • استفاده از Automated Model Checking Tools (Solibri، Navisworks Manage، etc.)
    • اجرای Manual Visual Inspection برای موارد غیرقابل اتوماسیون
    • تست Export/Import در فرمت‌های مختلف
    • بررسی Performance و File Size Optimization
    • کنترل Reference Files و External Links

    خروجی‌های مرحله Check:

    نوع مدرک محتوای کلیدی فرمت استاندارد مخاطب اصلی الزام قانونی
    QA Report
    گزارش تضمین کیفیت     		• نتایج تست 4C
    • فهرست خطاها و هشدارها
    • اقدامات اصلاحی انجام شده
    • Model Checking Results     		PDF + Excel Dashboard
    Template استاندارد پروژه     		Internal Team
    + Next Stage Reviewer     		✓ الزامی
    Internal Transmittal
    برگه انتقال داخلی     		• فهرست کامل فایل‌ها
    • شرح تغییرات و بروزرسانی‌ها
    • ملاحظات و نکات ویژه
    • File Version Matrix     		Standardized Form
    PDF قابل پر کردن     		Review Team
    + Information Manager     		✓ الزامی
    Change Log
    سابقه تغییرات     		• تاریخچه کامل تغییرات
    • دلایل و مراجع تصمیمات
    • Impact Assessment
    • Approval Chain     		Database Record
    + Excel Backup     		Project Archive
    + Future Reference     		اختیاری
    4
    🔍 مرحله دوم — REVIEW

    فرآیند بازبینی تخصصی (Review)

    هماهنگی بین‌رشته‌ای، کنترل مدیریتی و آماده‌سازی برای انتشار

    مسئولیت اصلی: Lead Appointed Party / Information Manager

    تضمین هماهنگی کلی پروژه و انطباق با اهداف استراتژیک

    محورهای اصلی Review:

  • Federation و Integration: ترکیب مدل‌های مختلف رشته‌ها، بررسی تداخلات هندسی و عملکردی، تست Load Performance در محیط‌های مختلف
  • Clash Detection و Resolution: شناسایی Hard/Soft/Workflow Clashes، اولویت‌بندی، تعریف مسئولیت حل و پیگیری تا Resolution
  • Information Exchange Requirements: بررسی انطباق کامل با EIR، MIDP، Protocol Requirements، Data Drops و Milestone Deliverables
  • BEP Compliance: تطابق با BIM Execution Plan، LOD Requirements، Model Uses، Collaboration Procedures و Quality Assurance

    • نتایج ممکن Review:

    ✅ ACCEPT

    قابلیت انتقال مستقیم به حالت Shared

    ⚠️ ACCEPT WITH COMMENTS

    نیاز به اصلاحات جزئی قبل از انتشار

    ❌ REJECT

    بازگشت به مرحله WIP برای بازکاری اساسی

    💡 ابزارهای پیشرفته Review
    • Navisworks Manage: Clash Detection، Timeline Simulation، Quantification
    • BIMcollab ZOOM: BCF-based Issue Management، Smart Views، Progress Tracking
    • Solibri Office: Rule-based Checking، Classification Verification، Space Validation
    • Power BI / Tableau: Data Analytics، Performance Dashboards، Progress Monitoring
    5
    🛡️ مرحله سوم — AUTHORIZE

    فرآیند تأیید و انتشار (Authorize)

    اعطای مجوز رسمی انتشار و ایجاد نسخه‌های مرجع قابل استناد

    مسئولیت اصلی: Appointing Party (Client Organization)

    تصمیم‌گیری نهایی و پذیرش مسئولیت حقوقی محتوای منتشره

    معیارهای تأیید نهایی:

  • Strategic Alignment: انطباق کامل با اهداف کلان پروژه، Asset Management Strategy، Organizational Information Requirements
  • Legal & Regulatory Compliance: رعایت مقررات ملی/محلی، Building Codes، Health & Safety Requirements، Environmental Standards
  • Risk Assessment: ارزیابی نهایی ریسک‌های فنی، مالی، زمان‌بندی و تأثیرات downstream
  • Commercial Viability: تأیید اقتصادی بودن، Cost Impact Analysis، Value Engineering Review
    • ⚖️ ملاحظات حقوقی

    نسخه‌های Authorized همراه با Digital Signatures، Timestamps و Blockchain Hash در دعاوی قضایی قابل استناد بوده و مسئولیت حقوقی برای محتوا و تصمیمات بر آن استوار، متوجه Authorizing Party خواهد بود.

    فرآیند Digital Authorization:

    مرحله فنی عملیات انجام شده ابزارها و تکنولوژی خروجی نهایی سطح امنیت
    Digital Signature
    امضای دیجیتال     		• امضای کریپتوگرافی فایل‌ها
    • تأیید هویت امضاکننده
    • ایجاد Certificate Chain
    • Validation Path     		PKI Certificate
    • Adobe Sign
    • DocuSign
    • Microsoft Azure AD
    X.509 Digital Certificates     		Legally Binding Documents
    قابل استناد در دادگاه     		🔒 High Security
    Timestamp Authority
    مهر زمان معتبر     		• ثبت زمان دقیق UTC
    • تأیید زمان‌بندی عملیات
    • ایجاد Tamper-evident Record
    • Time Validation Service     		RFC 3161 TSA
    • GlobalSign TSA
    • DigiCert Timestamp
    • Sectigo TSA
    NIST Time Synchronization     		Tamper-proof Timestamp
    غیرقابل دستکاری     		🕒 Time-locked
    Hash Generation
    اثر انگشت دیجیتال     		• محاسبه Hash Function
    • تولید Digital Fingerprint
    • File Integrity Check
    • Checksum Generation     		SHA-256/SHA-512
    • MD5 (deprecated)
    • Blake2 Algorithm
    • CRC32 Checksum
    Cryptographic Hash     		File Integrity Verification
    تشخیص هرگونه تغییر     		🔍 Integrity Check
    Blockchain Record
    ثبت غیرقابل تغییر     		• ثبت در Distributed Ledger
    • ایجاد Immutable Record
    • Consensus Mechanism
    • Smart Contract Execution     		Enterprise Blockchain
    • Hyperledger Fabric
    • Ethereum Private
    • R3 Corda
    Permissioned Network     		Immutable Audit Trail
    سابقه غیرقابل حذف     		⛓️ Blockchain-secured
    6

    راهنمای پیاده‌سازی و بهترین شیوه‌ها

    مراحل عملی راه‌اندازی سیستم و نکات تجربی موفقیت

    فازهای پیاده‌سازی:

    1
    Assessment & Planning

    ارزیابی وضعیت موجود، تعریف نیازها، طراحی کلی سیستم

    2
    Pilot Project

    اجرای آزمایشی در پروژه کوچک، شناسایی موانع

    3
    Training & Certification

    آموزش تیم‌ها، استانداردسازی رویه‌ها

    4
    Full Deployment

    پیاده‌سازی کامل، پایش مستمر، بهبود مداوم

    📊 KPIهای اندازه‌گیری موفقیت
    • First Time Right Rate: درصد فایل‌هایی که از اولین بار Check را می‌گذرانند
    • Review Cycle Time: میانگین زمان Review تا تصمیم‌گیری
    • Clash Reduction Rate: کاهش تعداد تداخلات نسبت به پروژه‌های قبلی
    • Rework Percentage: درصد کار مجدد به دلیل اطلاعات نادرست
    • Compliance Score: نمره انطباق با استانداردهای تعریف شده

    الگوی RACI برای مسئولیت‌ها:

    📋 راهنما: R=Responsible | A=Accountable | C=Consulted | I=Informed
    نقش سازمانی Check Phase Review Phase Authorize Phase Archive Phase توضیحات نقش
    Task Team
    تیم تولید محتوا     		R - Responsible
    انجام کنترل‌های 4C     		C - Consulted
    پاسخ به سوالات فنی     		I - Informed
    اطلاع از تصمیم نهایی     		C - Consulted
    ارائه اطلاعات تکمیلی     		مسئولیت اولیه تولید و کیفیت محتوا
    Lead Appointed Party
    طرف قرارداد اصلی     		A - Accountable
    پاسخ‌گویی نهایی کیفیت     		R - Responsible
    هدایت فرآیند بازبینی     		C - Consulted
    ارائه نظر تخصصی     		A - Accountable
    مسئولیت حفظ سوابق     		رهبری فنی و هماهنگی بین‌رشته‌ای
    Information Manager
    مدیر اطلاعات پروژه     		C - Consulted
    نظارت بر استانداردها     		A - Accountable
    تضمین انطباق BEP/EIR     		C - Consulted
    بررسی نهایی متادیتا     		R - Responsible
    اجرای فرآیند بایگانی     		نگهبانی از کیفیت و استانداردهای اطلاعات
    Appointing Party
    کارفرما / مالک پروژه     		I - Informed
    گزارش پیشرفت     		I - Informed
    نتایج بازبینی     		R - Responsible
    تصمیم‌گیری نهایی انتشار     		A - Accountable
    مالکیت نهایی اطلاعات     		تصمیم‌گیری استراتژیک و پذیرش ریسک
    7

    چک‌لیست انطباق و ممیزی

    ابزار عملی برای اطمینان از رعایت کامل استانداردها

    مرحله فرآیند معیار کنترل روش ارزیابی ابزار مورد نیاز وضعیت تأیید
    CHECK PHASE
    کنترل اولیه کیفیت     		4C Criteria تست شده است
    Completeness, Correctness, Consistency, Compliance     		Automated Model Checking
    + Manual Visual Inspection     		Solibri Office
    Navisworks Manage
    Custom Rule Sets     		☐ تأیید شد
    QA Report تهیه و تأیید شده است
    شامل تمام نتایج تست‌ها و اقدامات اصلاحی     		Document Review
    + Content Validation     		Standard Template
    Digital Signature
    Version Control     		☐ تأیید شد
    Internal Transmittal کامل است
    فهرست فایل‌ها، تغییرات و ملاحظات     		Form Validation
    + Completeness Check     		Electronic Form
    Auto-validation
    Required Fields     		☐ تأیید شد
    Change Log بروزرسانی شده است
    تاریخچه کامل تغییرات و دلایل     		Database Query
    + Timeline Verification     		CDE Database
    Audit Trail
    Change Management     		☐ تأیید شد
    REVIEW PHASE
    بازبینی و هماهنگی     		Federation موفقیت‌آمیز انجام شده است
    ترکیب مدل‌های مختلف رشته‌ها     		Model Integration Test
    + Performance Check     		Navisworks Manage
    BIM 360 Model Coordination
    ACC Collaboration     		☐ تأیید شد
    Clash Detection کامل انجام شده است
    شناسایی و اولویت‌بندی تداخلات     		Automated Clash Detection
    + Priority Assignment     		Clash Report Matrix
    BCF Issue Manager
    Resolution Tracking     		☐ تأیید شد
    EIR/BEP Compliance بررسی شده است
    انطباق کامل با الزامات پروژه     		Compliance Matrix Review
    + Requirement Mapping     		Requirements Matrix
    Compliance Dashboard
    Gap Analysis     		☐ تأیید شد
    Review Decision ثبت و ابلاغ شده است
    تصمیم نهایی بازبینی مستند شده     		Decision Log Verification
    + Notification Check     		CDE Decision Log
    Email Notification
    Status Update     		☐ تأیید شد
    AUTHORIZE PHASE
    تأیید و انتشار نهایی     		Final Approval از مقام ذی‌صلاح گرفته شده است
    تأیید رسمی کارفرما یا نماینده مجاز     		Authorization Record Check
    + Authority Verification     		Digital Authorization
    Approval Workflow
    Authority Matrix     		☐ تأیید شد
    Digital Signature اعمال و تأیید شده است
    امضای دیجیتال معتبر و قابل ردیابی     		PKI Signature Validation
    + Certificate Verification     		PKI Infrastructure
    Adobe Sign / DocuSign
    Certificate Authority     		☐ تأیید شد
    Published Status فعال و اعلام شده است
    انتشار رسمی در CDE و اطلاع‌رسانی     		System Status Verification
    + Access Rights Check     		CDE Status Manager
    Access Control List
    Notification System     		☐ تأیید شد
    🔍 نکات مهم ممیزی
    • تمام مراحل باید دارای Audit Trail قابل ردیابی باشند
    • زمان‌بندی هر مرحله ثبت و کنترل شود
    • نسخه‌های مختلف فایل‌ها حفظ و قابل بازیابی باشند
    • دسترسی‌ها بر اساس نقش و مسئولیت کنترل شوند
    برچسب ها:

    دیدگاهتان را بنویسید