راهنمای جامع فرآیند Check / Review / Authorize در محیط داده مشترک (CDE) — بر اساس ISO 19650
راهنمای فرآیند Check / Review / Authorize در CDE
چهار نقش کلیدی — طراحی مدرن و سازگار با اکوسیستم BIM
مناسب برای
BIM Modeler
مناسب برای
BIM Coordinator
مناسب برای
BIM Manager
مناسب برای
Project Manager
1
مقدمه و ضرورت استاندارد
نقش حیاتی فرآیندهای کنترل کیفیت در مدیریت اطلاعات پروژه‌های BIM پیچیده
در محیط پروژه‌های عمرانی امروز، حجم و پیچیدگی اطلاعات به‌گونه‌ای است که بدون وجود سیستم‌های منظم
کنترل کیفیت، ریسک انتشار داده‌های نادرسـت، ناکامل یا متناقض به‌طور چشمگیری افزایش می‌کند.
استاندارد ISO 19650-2:2018 با تعریف سه مرحله‌ی جدی Check، Review و Authorize
چارچوبی منسجم برای تضمین کیفیت و قابلیت اتکای اطلاعات ارائه می‌دهد.
- شفافیت کامل: تعریف دقیق مسئولیت‌ها و نقش هر ذینفع در فرآیند.
- استانداردسازی: ایجاد روال‌های یکپارچه قابل تکرار در تمام پروژه‌ها.
- کنترل ریسک: شناسایی و کاهش نقاط آسیب‌پذیر در جریان اطلاعات.
- قابلیت ممیزی: ایجاد مسیر قابل ردیابی برای تمام تصمیمات و تغییرات.
- انطباق قانونی: اطمینان از رعایت الزامات قراردادی و استانداردی.
2
چارچوب محیط داده مشترک (CDE)
ساختار اطلاعات و مدیریت چرخه حیات داده در پروژه‌های BIM
تعریف CDE:
محیط داده مشترک (Common Data Environment) عبارت است از منبع واحد اطلاعات برای جمع‌آوری،
مدیریت و انتشار اسناد، مدل‌ها و سایر اطلاعات مشترک برای تمام اعضای تیم پروژه — مطابق استاندارد
ISO 19650-1:2018.
حالت‌های اطلاعات در CDE:
Work in Progress
توسعه و اصلاح اطلاعات توسط تیم تولیدکننده
خصوصی
Shared
اشتراک‌گذاری اطلاعات برای هماهنگی و فدراسیون
محدود
CHECK / REVIEW / APPROVE
Archive
بایگانی برای حفظ سوابق و ممیزی
تاریخی
Published
انتشار رسمی برای اجرا و تصمیم‌گیری
عمومی
معیارهای کنترل انتقال بین حالت‌ها
استاندارد ISO 19650: الزامات، مدارک و نقش‌ها در چرخه اطلاعات CDE
| مسیر انتقال | معیارهای کلیدی | مسئول تایید | مدارک الزامی | زمان متوسط |
|---|---|---|---|---|
| WIP → Shared خصوصی → محدود |
• کنترل 4C (تکمیل، صحت، سازگاری، انطباق) • تست QA چک‌لیست • تایید مدیر پروژه و نام‌گذاری • Reference Files |
Task Team Leader Quality Controller + |
• Internal Transmittal • QA Report • Change Log • Export Test Results |
2-3 روز کاری |
| Shared → Published محدود → عمومی |
• بررسی فدراسیون مدل‌ها • Clash Detection & Resolution • BEP/EIR کامل • تایید نهایی مستندات |
Lead Appointed Party Information + Manager |
• Coordination & Review Report • BCF Issues List • Federation Model • Clash Matrix |
5-7 روز کاری |
| Published → Archive عمومی → تاریخی |
• تکمیل پروژه/فاز • انتقال مالکیت به کارفرما • تایید Asset Information • Legal Records |
Appointing Party Asset Manager + |
• Asset Information Model • COBie Deliverables • O&M Documentation • Legal Certificates |
پس از Handover |
3
CHECK — مرحله اول ✓
فرآیند کنترل اولیه (Check)
تضمین کیفیت فنی و انطباق پایه اطلاعات قبل از اشتراک‌گذاری
Task Team / Discipline Lead : مسئولیت اصلی
انجام کنترل‌های فنی داخلی و تضمین رعایت استانداردهای پروژه
معیارهای 4C (چهار رکن کیفیت):
-
(تکمیل) Completenessبررسی وجود تمام عناصر مورد نیاز شامل Views، Sheets، Schedules، Details، Specifications و موارد ضروری طبق TIDP
-
(صحت) Correctnessاعتبارسنجی ابعاد، مختصات، ویژگی‌ها، محاسبات و اجرای صحیح Rule-based Checking با ابزارهای Model Checker
-
(سازگاری) Consistencyیکپارچگی نام‌گذاری، کدبندی، لایه‌بندی، Family/Type Parameters و سازمان‌دهی Workset بر اساس Template Standards
-
(انطباق) Complianceرعایت کامل Project Standards، TIDP، BEP، EIR و الزامات خروجی/ورودی (RVT, DWG, IFC)
نکات حیاتی Check
- استفاده از Automated Model Checking Tools (Solibri, Navisworks Manage, etc.)
- اجرای Manual Visual Inspection برای موارد غیرقابل اتوماسیون
- تست Export/Import در فرمت‌های مختلف
- بررسی Performance و File Size Optimization
- کنترل Reference Files و External Links
خروجی‌های مرحله Check
| نوع مدرک | محتوای کلیدی | فرمت استاندارد | مخاطب اصلی | الزام قانونی |
|---|---|---|---|---|
| QA Report گزارش تضمین کیفیت |
|
PDF + Excel Dashboard (Template پروژه) |
Internal Team Next Stage + Reviewer |
الزامی ✓ |
| Internal Transmittal نامه ارسال داخلی |
|
Standardized Form PDF قابل پر کردن |
Review Team Information + Manager |
الزامی ✓ |
| Change Log گزارش تغییرات |
|
Database Record + Excel Backup |
Project Archive Future Reference + |
اختیاری |
4
REVIEW — مرحله دوم
فرآیند بازبینی تخصصی (Review)
هماهنگی بین‌رشته‌ای، کنترل مدیریتی و آماده‌سازی برای انتشار
مسئولیت اصلی: Lead Appointed Party / Information Manager
تضمین هماهنگی کلی پروژه و انطباق با اهداف استراتژیک
محورهای اصلی Review:
-
Integration و Federationترکیب مدل‌های مختلف رشته‌ها، بررسی تداخلات فنی و عملکردی، تست Load Performance
-
Resolution و Clash Detectionشناسایی Hard/Soft/Workflow Clashes، اولویت‌بندی و تعریف مسئولیت حل و پیگیری
-
Information Exchange Requirementsبررسی انطباق کامل با EIR, MIDP, Protocol، تحویل‌های Milestone و Data Drops
-
BEP Complianceانطباق با BIM Execution Plan، LOD Requirements، Model Uses، Collaboration و Quality Assurance
نتایج ممکن Review:
ACCEPT ✅
قابلیت انتقال مستقیم به حالت SharedREJECT ❌
بازگشت به مرحله WIP برای بازکاری اساسیابزارهای پیشرفته Review
- Navisworks Manage: Clash Detection، Timeline Simulation، Quantification
- BIMcollab ZOOM: BCF-based Issue Management، Smart Views، Progress Tracking
- Solibri Office: Rule-based Checking، Classification Verification، Space Validation
- Power BI / Tableau: Data Analytics، Performance Dashboards، Progress Monitoring
6
راهنمای پیاده‌سازی و بهترین شیوه‌ها
مراحل عملی راه‌اندازی سیستم‌ها و نکات تجربی موفقیت
فازهای پیاده‌سازی:
1
Assessment & Planning
ارزیابی وضعیت موجود، تعریف نیازها، طراحی کلی سیستم
2
Pilot Project
اجرای آزمایشی در پروژه کوچک، شناسایی موانع
3
Training & Certification
آموزش تیم‌ها، استانداردسازی رویه‌ها
4
Full Deployment
پیاده‌سازی کامل، پایش مستمر، بهبود مداوم
KPIهای اندازه‌گیری موفقیت
- First Time Right Rate: درصد فایل‌هایی که از اولین بار Check را می‌گذرانند
- Review Cycle Time: میانگین زمان Review تا تصمیم‌گیری
- Clash Reduction Rate: کاهش تعداد تداخلات نسبت به پروژه‌های قبلی
- Rework Percentage: درصد کار مجدد به دلیل اطلاعات نادرست
- Compliance Score: میزان انطباق با استانداردهای تعریف شده
الگوی RACI برای مسئولیت‌ها:
راهنما: R=Responsible | A=Accountable | C=Consulted | I=Informed
| توضیحات نقش | ARCHIVE PHASE | AUTHORIZE PHASE | REVIEW PHASE | CHECK PHASE | نقش سازمانی |
|---|---|---|---|---|---|
| مسئولیت تولید و کیفیت محتوا | C - Consulted | I - Informed | C - Consulted | R - Responsible | Task Team |
| رهبری فنی و هماهنگی بهترین‌راه‌حل‌ها | A - Accountable | C - Consulted | R - Responsible | A - Accountable | Lead Appointed Party |
| یکپارچگی از کیفیت و استانداردهای اطلاعات | R - Responsible | C - Consulted | A - Accountable | C - Consulted | Information Manager |
| تصمیم‌گیری استراتژیک و مدیریت ریسک | A - Accountable | R - Responsible | I - Informed | I - Informed | Appointing Party |
چک‌لیست انطباق و ممیزی
ابزار عملی برای اطمینان از رعایت کامل استانداردها
| مرحله فنی | معیار کنترل | روش ارزیابی | ابزار مورد نیاز | خروجی نهایی | وضعیت تایید |
|---|---|---|---|---|---|
| CHECK | تست شاخص‌های 4C | Automated + Visual Inspection | Solibri، Navisworks | QA Report | ✔ |
| CHECK | اعتبارسنجی قالب مستندات | Document Review | Standard Template | Internal Transmittal | ✔ |
| CHECK | کنترل تغییرات | Form Validation + Change Management | Electronic Form | Change Log | ✔ |
| REVIEW | تحلیل تداخلات | Automated Clash Detection | Navisworks، BIMcollab | Clash Report | ✔ |
| REVIEW | انطباق با الزامات اطلاعاتی | Compliance Matrix | Requirements DB | EIR/BEP Compliance | ✔ |
| AUTHORIZE | تایید نهایی و انتشار | Authorization Check | Decision Log | Final Approval | ✔ |
| AUTHORIZE | امضای دیجیتال | PKI Validation | Adobe Sign، DocuSign | Digital Signature | ✔ |
| AUTHORIZE | ثبت وضعیت در CDE | System Status Verification | CDE Manager | Published Status | ✔ |
🔎
نکات مهم ممیزی
- تمام مراحل باید دارای Audit Trail قابل ردیابی باشند.
- زمان‌بندی هر مرحله ثبت و کنترل شود.
- نسخه‌های مختلف فایل‌ها حفظ و قابل بازیابی باشند.
- دسترسی‌ها بر اساس نقش و مسئولیت کنترل شوند.
🚀 گام بعدی: تسلط عملی بر ISO 19650
برای یادگیری عمیق‌تر و پیاده‌سازی حرفه‌ای این فرآیندها در پروژه‌های واقعی، از منابع آموزشی پیشرفته و ابزارهای عملی ما بهره‌مند شوید.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.
ACCEPT WITH COMMENTS ⚠️
نیاز به اصلاحات جزئی قبل از انتشار